We maakten een bijzondere tocht door Amsterdam met een bijzonder thema. Een dag vol bijzondere discrepanties. We begonnen bij het NIOD aan de Herengracht. Daar begon het al. Een werkelijk prachtig pand. Eerst in de 19e eeuw gebouwd door Jacobus Nienhuys, een rijke tabaksondernemer. Een fout beroep zouden we nu zeggen, maar wel een pand van binnen en van buiten met grote allure. We kregen een speciale rondleiding.

In het begin van de 20e eeuw ging het over naar de Duitse bank. Die maakte het gebouw op de benedenverdieping en in de kelder robuuster met grote kluizen. Na de oorlog geconfisqueerd en in de kluizen nu het depot met de archieven. We kregen een paar bijzondere stukken te zien. En bijzonder is in dit geval toch heel veel belastend materiaal. Opvalt de bijna mechanische precisie van Nederlandse ambtenaren die alles vastlegden en in kaart brachten. Een precisie waar de Duitsers weer niet voor onderdeden. Met een vergaande deskundigheid hebben Nederlanders het persoonsbewijs ontworpen. Zo professioneel dat de ondergrondse later de grootste moeite had om ze na te maken. Weer zo’n dilemma, de Nederlandse nauwkeurigheid hielp, uiteraard onbedoeld, de bezetter om haar gruwelijke vernietigingswerk snel en effectief uit te voeren.

De beeldonderzoeker René Kok gaf ons een presentatie van originele foto’s uit de oorlogstijd die ons vertelde over verzet.

Soms ontroerend naïef als een verzetsgroep zich laat fotograferen tijdens haar illegale werk.

De lunch gaf ons gelegenheid om de indrukken wat te verwerken. Daarna maakten we met de Amsterdamkenner Don Remkes een wandeling door de stad. We zagen veel plekken die aan ons onderwerp gerelateerd waren. Het Studentenverzet, het Joodsverzet, de Februaristaking, de overval op het Bevolkingsregister, op de gevangenis  Weteringschans. De redding van veel kinderen via de Kweekschool recht tegenover de Hollandse Schouwburg.

Ook het verzetsmuseum deden we aan waar een film en ook de presentatie in het museum steeds liet zien de keuze meedoen, aanpassen of verzet. Keuzes die steeds zo moeilijk waren in een land waar rechteloosheid en meedogenloze repressie de bestuursvorm waren geworden.

Een tijd ook waar (althans zo beleefde ik het even) het vorderen van fietsen meer ophef en weerstand opriep dan het wegvoeren van duizenden Joodse landgenoten.

Weer heel veel om over na te denken. Geschiedenis leert je wel de waarde van sommige verworvenheden te waarderen.