In Zuid-Engeland zijn veel bijzondere landhuizen te vinden. Veel van deze landhuizen hangen vol met schilderijen van zeventiende en achttiende-eeuwse meesters uit de Hollandse, Vlaamse, Britse en Italiaanse School. Zo worden er werken bewaard en geëxposeerd van schilders als Turner en Constable, Tintoretto, Ruysdael, Rembrandt, Brueghel, Rubens en Van Dyck.
Met name in de 18de eeuw gingen veel jonge Britse edellieden op de Grand Tour, een reis door Europa met het accent op Italië. Daar kochten ze vaak veel kunstwerken die ze dan vervolgens weer naar huis verscheepten. Ook begonnen ze al vroeg met het verzamelen van schilderijen van Hollandse en Vlaamse meesters. De Britten kennen daarnaast een rijke portrettraditie, waardoor in veel huizen de muren volhangen met portretten door zowel Britse als Europese schilders.
Op deze pagina belichten we de geschiedenis van enkele van die Zuid-Engelse landhuizen en hun collecties. Ook het Ashmolean Museum in Oxford verdient daarbij speciale aandacht.
Ashmolean Museum
Het Ashmolean Museum is een kunst- en archeologiemuseum van de Universiteit van Oxford gelegen aan Beaumont Street in Oxford. Het is het eerste universiteitsmuseum ter wereld en het oudste museum van het Verenigd Koninkrijk, gebouwd in 1678–1683. Het museum werd gebouwd om de collecties onder te brengen die door Elias Ashmole aan de Universiteit van Oxford waren geschonken.
Het Ashmolean Museum heeft daarnaast onder meer tekeningen van Michelangelo, Raphael en Leonardo da Vinci. En een uitgebreide schilderijencollectie van onder meer Picasso, Anthony van Dyck, Peter Paul Rubens, Paul Cézanne, John Constable en William Turner.
De collectie van het museum bevat daarnaast veel archeologische vondsten en beeldende kunst. Het heeft een van de beste collecties pre-Rafaëlitische schilderijen, majolica-aardewerk en Engels zilver. De afdeling archeologie omvat het legaat van Arthur Evans en heeft dus een uitstekende collectie Grieks en Minoïsch aardewerk. De afdeling heeft ook een uitgebreide collectie antiquiteiten uit het oude Egypte en Soedan, en het museum herbergt het Griffith Institute for the Advance of Egyptology.
Het huidige museumgebouw werd gebouwd tussen 1841 en 1845. Het museum heropende in 2009 na een ingrijpende herontwikkeling en in november 2011 werden nieuwe galerijen onthuld die gericht waren op Egypte en Nubië. In mei 2016 opende het museum ook opnieuw tentoongestelde galerijen met 19e-eeuwse kunst.
Website Ashmolean Museum
Waddesdon Manor
Waddesdon Manor is een 19e-eeuws landhuis in Waddesdon in het Engelse graafschap Buckinghamshire. Het landhuis werd gebouwd in de periode 1874 – 1889 in neorenaissancestijl, met het uiterlijk van een Frans château. Het is tegenwoordig een van de best bezochte National Trust-locaties van het Verenigd Koninkrijk.
Het landhuis werd als filmlocatie gebruikt, onder andere in de films The Queen, The Mummy: Tomb of the Dragon Emperor, Sherlock Holmes: A Game of Shadows, Ripley Under Ground en in het tweede seizoen van Downton Abbey.
Waddesdon Manor werd aan het einde van de 19e eeuw (1877-91) gebouwd door Baron Ferdinand de Rothschild in de stijl van een Frans kasteel uit het begin van de 16e eeuw. Baron Ferdinand was een bevlogen verzamelaar en het huis werd ontworpen om zijn mooie collectie Franse 18e-eeuwse meubelen, Sèvres-porselein, Engelse portretten en andere uitzonderlijke voorbeelden van decoratieve kunsten onder te brengen.
Toen Ferdinand in 1898 stierf, liet hij Waddesdon na aan zijn zus, Miss Alice. Na haar dood ging het huis over op James de Rothschild, een neef uit de Franse tak van de familie. James erfde een substantieel deel van de grote collectie van zijn vader Baron Edmond. Om zijn toekomst voor altijd te verzekeren, werd Waddesdon in 1957 door James de Rothschild aan de National Trust geschonken, hoewel zijn weduwe, Dolly, het huis bleef beheren tot aan haar dood in 1988.
De familie Rothschild is actief betrokken bij Waddesdon middels The Rothschild Foundation. Om de collectie verder te versterken is een aantal kunstwerken door de familie aan Waddesdon Manor in bruikleen gegeven.
Website Waddesdon Manor
Knole House
Knole House is een historisch Engels landgoed, gelegen in de buurt van Sevenoaks in het noordwesten van Kent, bestaande uit een landhuis (Knole House), omringd door een 400 hectare groot hertenpark (Knole Park) en bijbehorende landerijen.
Het Knole Park is het enige bewaard gebleven middeleeuws hertenpark in Kent. Sika- en Fallowherten lopen er vrij rond tussen de eeuwenoude eiken, beuken en hazelnootbomen, wat aan het park een unieke tijdloosheid geeft die de afgelopen 400 jaar nauwelijks is veranderd, behalve tijdens de grote storm van 1987 toen meer dan 70% van de bomen sneuvelde; sindsdien zijn er meer dan 200.000 bomen opnieuw aangeplant.
Het landhuis werd gebouwd door Thomas Bourchier, aartsbisschop van Canterbury, tussen 1456 en 1486. Na diens dood werd het huis nagelaten aan het Bisdom Canterbury, maar in 1538 werd het door koning Hendrik VIII aan aartsbisschop Thomas Cranmer ontnomen en vergroot. Het landhuis staat bekend als een zogenaamd calendar house met 365 kamers, 52 trappen en 7 binnenplaatsen.
In 1566, tijdens de regeerperiode van koningin Elizabeth I, werd het cadeau gedaan aan haar neef Thomas Sackville. Sindsdien hebben afstammelingen van de earls en hertogen van Dorset en barons Sackville er gewoond. De bekendste uit de familie is de schrijfster Vita Sackville-West. Haar vriendin Virginia Woolf schreef Orlando, gebaseerd op de geschiedenis van het huis en de familie Sackville. Vita Sackville-West groeide als enig kind op in het familiedomein Knole, dat ze niet kon erven omdat ze een meisje was.
Veel kamers in Knole House zijn toegankelijk voor het publiek. Te zien zijn onder meer een verzameling 17e-eeuws koninklijk Stuart meubilair, waaronder drie staatsiebedden, meubelen en zilver; het prototype van het zogenoemde Knole-bankstel; tapijten en textiel; portretten geschilderd door Van Dyck, Gainsborough, sir Peter Lely, sir Godfrey Kneller en Joshua Reynolds (de laatste een persoonlijke vriend van de 3e earl), en een kopie van de Raphaël-cartoons.
Knole Park, het park waar Knole House gelegen is, werd in 1967 gebruikt voor de opnamen van de Beatles-videoclips Penny Lane en Strawberry Fields Forever. De stenen boog waar de vier Beatles door heen reden ligt aan de zuidoostkant van het Bird House, dat te vinden is aan de zuidoostelijke kant van Knole House.
Website Knole House
Blenheim Palace
Blenheim Palace, de geboorteplaats van Winston Churchill en UNESCO Werelderfgoed, is een van de grootste huizen van Groot-Brittannië. De ruim 60 hectare grote formele tuinen weerspiegelen de barokke pracht van het paleis weerspiegelen. Ze omvatten een schilderachtig waterterras, een geheime tuin en een geurige rozentuin. Een ander tuinbouwkundig hoogtepunt is het kilometers lange Marlborough-doolhof, aangelegd met duizenden taxusbomen die je door het verleden van Blenheim leiden.
Minstens zo imposant is de Churchill Memorial Garden, die een uniek inzicht geeft in het leven van de staatsman. Je loopt er langs een pad dat Churchill’s leven en prestaties in kaart brengt en ziet de plek waar hij zijn vrouw ten huwelijk vroeg. Je kunt ook zijn favoriete planten ontdekken, die langs het pad groeien.
Website Blenheim Palace
Ham House
Aan de oevers van de Theems ligt Ham House, in de buurt van Londen. Het 17de-eeuwse huis bleef opvallend goed bewaard en heeft voor een groot deel nog de originele inrichting. Die dateert uit de tijd van Elizabeth Murray, Countess of Dysart.
Zij erfde het landgoed in 1655 van haar ouders, inclusief de verzameling die haar vader had aangelegd. Nadat Elizabeths eerste man was overleden, hertrouwde ze in 1672 met John Maitland en promoveerde ze tot Duchess of Lauderdale.
Het paar liet Ham House grootscheeps verbouwen en opnieuw inrichten. Daarbij was een grote rol weggelegd voor Hollandse schilders. Sommige van hun schilderijen hangen sinds die tijd op hun vaste plaats in de Green Closet of het privé-appartement van de Duchess. Sinds 1948 wordt Ham House beheerd door de National Trust.
Ham House heeft een uitstekende en uitzonderlijk goed gedocumenteerde collectie meubels en schilderijen uit de late 17e eeuw, waaronder een verzameling miniaturen die nog steeds in de daarvoor ontworpen kast staan. De collectie bevat werken van onder meer Nicholas Hilliard en Isaac Oliver, maar ook Anthony van Dyck en Peter Lely. Het huis werd uitgebreid met veel innovatieve ontwikkelingen, zoals een vroege badkamer en een speciaal gebouwde bibliotheek.
Filmpje van het Mauritshuis over Ham House (bron: YouTube)
Website van Ham House
https://www.nationaltrust.org.uk/visit/london/ham-house-and-garden
Wilton House
Wilton House is een landhuis in Wilton bij Salisbury in Wiltshire, dat al meer dan 400 jaar de buitenplaats is van de graven van Pembroke. Het werd gebouwd de fundamenten van Wilton Abbey, een vrouwenklooster uit de 8e eeuw. Na het opheffen van het klooster, schonk Henry VIII Wilton Abbey en de bijbehorende landgoederen aan William Herbert, Graaf van Pembroke. Sinds de 16e eeuw is Wilton House in handen van de graven.
Het huidige monumentale pand is ontstaan uit de wederopbouw van het huis na een brand in 1647. Slechts een klein deel van het huis gebouwd voor William Herbert is bewaard gebleven. Veranderingen aan het huis werden aangebracht in het begin van de 19e en het begin van de 20e eeuw. Het huis staat in een klassieke tuin die in de 18e eeuw werd aangelegd. In 1920 werd een watertuin met Japanse bruggen aangelegd.
In Wilton House hangen werken van onder meer Anthony van Dyck, Lely en Reynolds, Frans Hals, Rembrandt Brueghel, Hugo van der Goes, Memling en veel Italiaanse meesters waaronder een Tintoretto. Het familieportret van de Philip de 4th Earl of Pembroke uit 1635 is een van de grootste schilderijen die Van Dyck gemaakt heeft. De kunstverzameling van Wilton House is de grootste privécollectie in Engeland. Na de Tweede Wereldoorlog moest een deel van de kunst verkocht worden om de noodzakelijke restauraties te kunnen betalen aan het huis te kunnen betalen.
Website Wilton House
Enkele boeken over Wilton House
The Art, Architecture and Interiors of One of Britains Great Stately Homes. Auteur: John Martin Robinson
https://www.bol.com/nl/nl/p/wilton-house/9300000007912729/
A Catalogue of the Sculpture Collection at Wilton House. Auteur: Peter Stewart
https://www.bol.com/nl/nl/p/a-catalogue-of-the-sculpture-collection-at-wilton-house
Polesden Lacey
Polesden Lacey is een huis en landgoed, gelegen aan de North Downs in Great Bookham, nabij Dorking, Surrey, Engeland. Het is eigendom van National Trust en is een van de meest populaire eigendommen van de Trust. Anders dan andere landhuizen heeft Polesden Lacey veel verschillende eigenaren gehad. Het werd in 1631 gebouwd door de familie Rous, die het tot 1723 in bezit had. Daarna volgde een lange reeks van eigenaren die allemaal hun stempel op het huis drukten.
William McEwan kocht Polesden Lacey in 1906 voor zijn dochter Margaret, die het gebruikte als locatie om rijke en machtige gasten in stijl te ontvangen. Ze liet het in haar testament na aan de National Trust, zodat de kunstcollectie ’te allen tijde open zou kunnen staan voor het publiek en … kan worden genoten door het grootste aantal mensen’.
De smaak van vader en dochter komt sterk tot uiting bij Polesden Lacey en toont hun plezier in prachtige schilderijen van de oude meesters. De aanwezigheid van bijna 100 bijzondere schilderijen in dit luxueuze landhuis zorgen voor een intieme en uitnodigende sfeer.
Petworth House
Petworth House in de parochie van Petworth, West Sussex, Engeland, is een laat 17e-eeuws monumentaal landhuis, herbouwd in 1688 door Charles Seymour, 6e hertog van Somerset, en in de jaren 1870 aangepast aan het ontwerp van de architect Anthony Salvin. Het bevat ingewikkeld houtsnijwerk van Grinling Gibbons. Eeuwenlang was het het zuidelijke huis van de familie Percy, de graven van Northumberland.
Van alle National Trust-huizen heeft Petworth House ongetwijfeld de indrukwekkendste schilderijenverzameling. De basis daarvoor werd gelegd door Algernon, de 10e graaf van Northumberland. De graaf was een vriend van de Vlaamse schilder Anthony van Dyck.
Maar ook latere generaties, zoals de families Northumberland en Seymour/Somerset verzamelden kunst, waardoor op Petworth nu schilderijen van heel uiteenlopende meesters zijn te zien: van Van Dyck tot Titiaan, van Reynolds tot Turner en Blake.
Graaf George Wyndham, 3e graaf van Egremont (1751-1837) was mecenas en vriend van schilder J.M.W. Turner. Daarom bevat de collectie ook veel schilderijen van deze schilder. Het huis wordt vandaag de dag nog steeds bewoond door Max Wyndham.
Film
Over Turner werd in 2014 de film ‘Mr. Turner’ uitgebracht. De opnames van de film werden voor een belangrijk deel gemaakt op Petworth House.
Hiernaast de officiële trailer van de film (bron: YouTube).
Ook op de site van de VPRO-gids is een pagina te vinden met fragmenten en stills uit de film.
https://www.vprogids.nl/cinema/films/film~11105736~mr-turner~.html
Website Petworth House
Historizon-reis ‘In search of old masters’
Kunst in landhuizen in Zuid-Engeland
2 t/m 7 september 2024
Wilt u de architectuur, de kunstcollecties en de tuinen van de landhuizen in Zuid-Engeland zelf ervaren? Schrijf u dan in voor de Historizon-reis van 2 t/m 7 september 2024 onder leiding van kunsthistoricus Jim van der Meer Mohr. Tijdens de reis zullen we alle hierboven beschreven landhuizen bezoeken en krijgen we een uitgebreide toelichting bij de bijzondere kunstcollecties.
