Journalistieke ontdekkingsreis door het Tsjechië van Jan Hus, Václav Havel en Tomáš Halík

Wie de Tsjechische hoofdstad Praag ooit de erenaam De Gouden Stad toebedeelde, is niet meer met zekerheid vast te stellen. Maar zeker is wel dat ze die bijnaam terecht draagt. Praag, maar eigenlijk geldt dit voor grote delen van Tsjechië, is een historische en culturele goudmijn. Niet voor niets staat het historische centrum van de stad op de werelderfgoedlijst van de Unesco.

Van 19 t/m 26 juli 2023 organiseert Historizon een achtdaagse busreis naar Tsjechië met Peter Bergwerff en Annemiek Biermans. We verblijven enkele dagen in Praag, maar trekken ook door andere delen van het land. Peter is journalist en Annemiek historicus. Hun reizen kenmerken zich door een brede aandacht voor het verleden, maar niet minder voor de actualiteit. Journalistieke ontdekkingsreizen noemen we ze dan ook graag. Peter Bergwerff verzorgt onderweg lezingen over de geschiedenis en actualiteit van de plekken die we bezoeken. En over de personen van wie de naam aan deze plaatsen is verbonden.

Tijdens de reis staat het verlangen naar vrijheid, dat als een rode draad door de geschiedenis van de Tsjechische Republiek is geweven, centraal. In dat kader is er speciale aandacht voor de vijftiende-eeuwse priester Jan Hus, die voor geestelijke vrijheid zijn leven liet op de brandstapel. Hij wordt tot op vandaag geëerd als een vader des vaderlands.
Niet minder bekend is de vrijheidsstrijd tegen het communistische regime, die in 1989 onder leiding van Václav Havel leidde tot de Fluwelen Revolutie.
Een van de belangrijkste adviseurs van Havel was de ooit in het geheim gewijde priester Tomáš Halík, wiens boeken wereldwijd in mega-oplagen worden verkocht. Met hem is een ontmoeting aangevraagd voor een gesprek over verleden en heden van zijn land, over de uitdagingen van de secularisatie voor de christelijke kerk (Tsjechië is een van de meest geseculariseerde landen ter wereld), en over de actuele politieke situatie in Tsjechië. Daarin spelen de vluchtelingenproblematiek, de sterk gestegen kosten van levensonderhoud en het opkomend rechts-populisme een belangrijke rol. En uiteraard de oorlog in Oekraïne.

Programma van dag tot dag (onder voorbehoud):

Dag 1 (woensdag 19 juli 2023): Utrecht-Neurenberg
De eerste dag van onze reis rijden we vanuit Utrecht per luxe touringcar richting Neurenberg, waar we de nacht doorbrengen. Onderweg neemt Peter Bergwerff ons mee op een eerste verkenningstocht door de boeiende geschiedenis van Bohemen, Moravië en (een deel van) Silezië, de historische landstreken die nu de Tsjechische Republiek vormen.

Dag 2 (donderdag 20 juli): Husinec
Onze fysieke ontdekkingstocht door Tsjechië beginnen we in het kleine plaatsje Husinec in Zuid-Tsjechië, waar we vandaag naartoe rijden. Hier werd in 1369 (of 1370) de reformator en inspirator van de Tsjechische vrijheidsstrijd Jan Hus geboren. We bezoeken er het aan hem gewijde museum en reizen vervolgens door naar Tábor, het belangrijkste centrum van Hus’ volgelingen. In de omgeving van deze fraaie historische plaats overnachten we.

Dag 3 (vrijdag 21 juli): Tábor
Vanmorgen bezoeken we Tábor, Dit middeleeuwse stadje speelde een belangrijke rol in de Hussitische oorlogen die volgden op de smadelijke dood van Jan Hus op de brandstapel in Konstanz. De stad werd in 1420 gesticht door de meest radicale vleugel van de Hussieten onder leiding van Jan Žižka, naar wie het centrale plein is vernoemd. Hier bevinden zich ook het Hussietenmuseum en het ondergrondse gangenstelsel waar de volgelingen van Hus zich schuilhielden. We bezoeken beide bezienswaardigheden. Uiteraard wordt u uitvoerig voorgelicht over de geschiedenis van Hus en zijn volgelingen.
Na de lunch vertrekken we naar de Tsjechische hoofdstad, waar we tot en maandag zullen verblijven.

Dag 4 t/m dag 6 (zaterdag 22 juli t/m maandag 24 juli): Praag
En dan is er dus… Praag. De komende drie dagen maken we uitgebreid kennis met de belangrijkste historische en culturele schatten die deze bijzondere stad herbergt. We bezoeken onder meer bekende bezienswaardigheden als de Praagse Burcht met de St. Vituskathedraal, de bekende Karelsbrug, het Gouden Straatje, het Oudestadsplein met de imposante Týnkerk, het vermaarde astronomische uurwerk en de Joodse wijk Josefov met zijn talrijke synagogen en zijn wereldberoemde begraafplaats. Uiteraard staat ook de Bethlehemkapel op het programma. Daar hield Jan Hus zijn preken, waarmee hij duizenden volksgenoten aan zich bond.

Maar we gaan ook naar het interessante Museum van het Communisme. En uiteraard naar het monumentale Wenceslasplein. Dit plein speelt een voorname rol in de verschillende stadia op weg naar de vrijheid van het Tsjechische volk. Hier werd in 1918 de onafhankelijkheid van de Tsjechische Republiek uitgeroepen, maar hier rolden op 21 augustus 1968 ook de Russische tanks binnen om de Praagse Lente (de poging van partijleider Alexander Dubček om het communisme een menselijker gezicht te geven) de kop in te drukken. Hier vond op 16 januari 1969 de zelfverbranding plaats van de student Jan Palach uit protest tegen de Russische bezetting. Op dit plein sprak later – in november 1989 – Vaclav Havel de volksmassa’s toe die zich verzameld hadden om de politieke omwenteling te bewerkstelligen die als de Fluwelen Revolutie de geschiedenis zou ingaan.
We drinken een kop koffie in café Stravia waar Václav Havel samen met andere intellectuelen zijn plannen voor herstel van de democratie smeedde. En onderweg hebben we ook oog voor bijvoorbeeld het bizondere, draaiende monument voor de in Praag geboren schrijver Franz Kafka en het aan de art-nouveauschilder Alphonse Mucha (1860-1939) gewijde museum.

Op zondag bezoeken we onder andere de Sint Salvator-kerk, waaraan de priester-theoloog en schrijver Tomáš Halík is verbonden. Met hem is een gesprek aangevraagd over zijn rol in de Fluwelen Revolutie en later als adviseur van Václav Havel, maar ook over zijn boeken en de huidige politieke en godsdienstige situatie in zijn land. Een boottocht over de Moldau met een muzikaal omlijst diner aan boord completeert ons bezoek aan de Gouden Stad.

Dag 7 (dinsdag 25 juli): Theresienstadt
Op de voorlaatste dag van de reis vertrekken we uit Praag en gaan we op weg naar het Oost-Duitse Leipzig, waar we zullen overnachten. Onderweg brengen we eerst een bezoek aan Terezin, de stad die als Theresienstadt wereldwijde bekendheid verwierf vanwege het daar tijdens de Tweede Wereldoorlog gevestigde concentratiekamp en getto. Theresienstadt was vooral een doorgangskamp voor Joden op weg naar Auschwitz-Birkenau en andere vernietigingskampen. We zullen met eigen ogen kunnen aanschouwen onder welke omstandigheden de tienduizenden ten dode gedoemden hier verbleven.

Dag 8 (woensdag 26 juli): Leipzig-Utrecht
Deze laatste dag voert ons terug naar Utrecht. Onderweg evalueren we het bezoek aan dit boeiende land, dat zo’n lange geschiedenis van strijd en ontbering heeft gekend op weg naar de vrijheid die het vandaag als democratische rechtsstaat geniet.