Een driedaagse reis door Holland, Zeeland en Henegouwen over Jacoba van Beieren met Prof. Dr. Dick E.H. De Boer

Het jaar 1425 – nu 600 jaar geleden – was een jaar vol dramatische gebeurtenissen voor de vrouw die in de literatuur in de meest uiteenlopende bewoordingen is geschetst, Jacoba van Beieren. Heldin en slachtoffer, Hollandse Jeanne d’Arc, vorstin en verleidster. In 1424 hoopte ze nog met haar derde echtgenoot Humphrey van Gloucester  vanuit Henegouwen haar macht te herstellen. Dat haar ‘boze oom’ Jan van Beieren in januari  1425 overleed als gevolg van een vergiftiging waaraan Jacoba waarschijnlijk schuldig was, voedde die hoop. Maar Humphrey vertrok in april naar Engeland en Filips de Goede plaatste haar vanaf 15 juni in gent onder huisarrest. Haar ontsnapping, eind augustus en manskleren, was het spectaculaire begin van een korte periode van succes. Jacoba vestigde zich in de driehoek Gouda, Schoonhoven, Oudewater en wis zelfs op 21 oktober 1425 een ‘rivierslag’ bij Alphen a.d. Rijn te winnen. Maar het zou een van de laatste stuiptrekkingen zijn. Geleidelijk moest Jacoba zich steeds meer gewonnen geven, met de ‘Zoen van Delft’ in 1428 en haar machtsafstand in 1433 als mijlpalen.

Tijdens deze reis over Jacoba van Beieren komen we ook midden in de tijd van de Hoekse en Kabeljauwse twisten terecht. Een bijzonder interessante Middeleeuwse periode die veel betekende voor de vorming van Nederland.

Het is ook een periode waar onder leiding van mediëvist Dick de Boer veel van terug te vinden is. De reis voert door het oude Holland, Zeeland en Henegouwen, de gebieden waar Jacoba gravin was. Tijdens de reis zullen we ook terugkijken naar de periode van 1299 tot 1433. Gedurende deze periode waren de drie graafschappen verenigd, eerst onder het huis van Avesnes en later onder het Beierse huis.

Op deze reis bezoeken we plaatsen die het leven van Jacoba van Beieren gemarkeerd hebben. We beginnen en eindigen in Gouda, als het hart van haar Hollandse leven en proberen onderweg de materiële overblijfselen van dat leven te gebruiken als kapstokken om haar verhaal aan op te hangen. We reizen door de ruimte om haar reis door de tijd te kunnen volgen.

Dag 1, Hollandse en Zeeuwse bezittingen
Donderdag 19 juni 2025

Vanuit ons vertrekpunt Gouda reizen we naar de kasteelruïne van het jachtslot Teylingen. Vanwege de verbouwingen slaan we dit jaar het Binnenhof in Den Haag over. Maar in de bus zal Dick vertellen over de plaats waar de Graven van Holland resideerden, waar zij trouwde en werd begraven.

We reizen door naar de Zeeuwse eilanden en maken een stop bij Oostvoorne voor de restanten van de Jacobaburcht. De reis gaat dwars door Zeeland en wordt onderbroken bij verschillende relevante plekken zoals de op kosten van Jacoba vergrote Sint Nicolaaskerk in Brouwershaven en slot Oostende in Goes. De dag eindigt in Gent, waar we dineren en overnachten.

Dag 2, Gent en Henegouwen
Vrijdag 20 juni 2025

In Gent bezoeken we de St. Baafskathedraal waar Jan van Eyck tijdens haar leven werkte aan zijn Lam Gods en maken we een wandeling door de stad. ‘s Middags reizen we door naar Henegouwen en bezoeken Ath, één van Jacoba’s residenties. Daar verwijzen de toren Burbant en de resten van de oude ringburcht naar de middeleeuwse bloeitijd van de stad.

Via het Noord-Franse Valenciennes komen we in Le Quesnoy, het kloppend hart van Henegouwen. Hier is nog verrassend veel terug te vinden van het kasteel dat de favoriete ‘Beierse’ residentie was waar Jacoba werd geboren. In de omgeving bezoeken we enkele kastelen van vertrouwelingen van Jacoba. We overnachten in Mons (Bergen).

Dag 3, Van Bergen naar Gouda
Zaterdag 21 juni 2025

We beginnen deze dag met een bezoek aan de kerk van St. Waudru in Mons. Edele telgen uit heel de Beierse Driehoek waren hier kanunnik. Maar ook werd daar op de Markt één van Jacoba’s raadgevers gevierendeeld omdat hij haar bleef steunen. Handschriften uit de periode van Jacoba zijn te vinden in de Universiteitsbibliotheek. We vervolgen de kerkelijke lijn deze dag met een rit naar Halle. Het was de noordelijkste stad van het graafschap Henegouwen en meteen de zuidelijkste waar nog Nederlands werd gesproken. In de St. Maartenskerk ging Jacoba regelmatig op pelgrimage naar het wonderdoende Mariabeeld.

Tenslotte reizen we via Hoogstraten en Jacoba’s laatste steunpunt Schoonhoven terug naar Gouda waar we een schitterende kelk bekijken die in opdracht van Jacoba is gemaakt voor de schutterij van de stad. We sluiten af met een drankje op de Markt in het zicht van het stadhuis. Waarvandaan Jacoba, met haar kelk, ons nog eenmaal aankijkt.